ادبیات معاصر کولاب

کولاب یکی از شهرهای باستانی کشور تاجیکستان است که در طی قرن های گذشته خاستگاه شخصیت های بزرگ علمی، فرهنگی و ادبی بوده است. در چند دهۀ اخیر نیز از این منطقه شاعران و نویسندگان جوان وارد عرصۀ ادبیات شده اند. این ادیبان پروردۀ زمان استقلال بعد از فروپاشی شوروی هستند؛ بدین سبب موضوع و مسئله های مورد تصویر ایجادیات این ادیبان با جریان هایی که در کشور صاحب استقلال تاجیکستان رخ می دهد، به شدت در ارتباط است. نگارنده مقاله راجع به آثار دو نویسندۀ توانا، عبدالحمید صمد و سیف رحیم- که جزء همین دسته از ادیبان معاصرند و هر اثر تازۀ آن ها حادثه ای ادبی در ادبیات تاجیک به شمار می رود- به بیان عقیده پرداخته است. وی معتقد است نوع های حکایت و قصه در نثر تاجیک از بسیاری جهات به آثار این دو نویسنده وابسته است. از سویی دیگر سبک نگارش این دو نویسنده با همدیگر متفاوت است. سبک عبدالحمید صمد آمیختۀ تصویرهای روانی و انتزاعی است و محتوای تصویر های سیف رحیم را رمز و تمثیل تشکیل می دهد. نگارنده بر این باور است که عبدالحمید صمد هنر والایی دارد که سرنوشت قهرمانان گوناگون خصلت را به غایت معتمد و مؤثر به قلم می دهد و در آفریده های او تقدیر آدمیان و حادثه های ناگهانی و پیچیده، روشن و واضح به هم آمده اند. از دیگر سو درمورد سیف رحیم به این جمع بندی رسیده که در جهان بینی او شخصیت انسان دو جنبه دارد: در یک جنبه انسان تقدیرش را خودش تعیین و راه زندگی اش را خودش معین می کند، یعنی تقدیرساز است؛ و در جنبۀ دیگر انسان در عمل و رفتار خود آزاد نیست، بلکه مطیع قوانین، نوشتۀ پیرامون، انسان ها یا ساختار اجتماعی است. از مطالعۀ آثار سیف رحیم می توان چنین نتیجه گرفت که اثرهای نویسنده در هیچ قالب معمولی ای نمی گنجد.